Een trauma is een onverwerkte gebeurtenis vanuit het verleden, zoals een ongeval, overlijden van een belangrijk persoon, seksueel misbruik of geweld. Een onzichtbare wond in je ziel: niet te zien, maar wel te voelen. De gebeurtenis blijft voor vervelende gevoelens zorgen. Het kan zijn dat je angstig of emotioneel bent, de gebeurtenis herbeleeft of er erg veel aan moet denken.
Wanneer heb je een trauma?
Je hebt een trauma als de gebeurtenis zoveel indruk op je heeft gemaakt, dat je het moeilijk een plek kunt geven. Na een nare gebeurtenis krijg je te maken met verschillende emoties zoals angst, verdriet, hulpeloosheid, schuld en/of boosheid. Dit is logisch en vaak worden deze emoties vanzelf minder. Maar als dit niet het geval is en je last blijft houden, spreken we van een trauma.
Hoe ontstaat een trauma?
Als je ergens van schrikt of ergens emotioneel op reageert, slaat jouw emotiecentrum dit op in het brein. Je brein slaat dit op zodat ‘gevaar’ in de toekomst voorkomen kan worden. Dit opslaan zorgt er alleen in het vervolg voor dat als jij iets ziet wat jou doet denken aan de gebeurtenis, zowel jouw lichaam als brein hier heftig op reageren. Denk bijvoorbeeld aan het zien van een treinspoor nadat je een treinongeluk gezien of meegemaakt hebt. Het treinspoor is hierbij een trigger geworden.
Je lichaam en brein zien deze trigger aan als ‘gevaar’ en dit zorgt voor zowel emotionele- als stressreacties. Diezelfde (angstige) herinneringen van toen, komen dan weer naar boven. Het zien van een kleine trigger, wat dus eigenlijk geen gevaar op zich vormt, zorgt bij een trauma voor grote gevolgen. Als je dit ervaart terwijl er geen duidelijk aanwijsbare oorzaak is, heb je waarschijnlijk een trauma.
Soorten trauma’s
Er zijn twee verschillende soorten trauma’s. Bij het eerste soort is er één keer iets gebeurd wat traumatisch was voor jou. Dit heet een enkelvoudig trauma. Bij het tweede soort heb je meerdere nare ervaringen gehad over een langere periode. Dit heet een meervoudig of complex trauma.
Enkelvoudig trauma
Bij een enkelvoudig trauma maakte je één keer iets heftigs mee, bijvoorbeeld een ongeluk of overval. Deze heel vervelende gebeurtenis heb je nog niet goed verwerkt en dit leidde vervolgens tot een trauma. Enkelvoudig betekent niet dat dit trauma minder erg is dan een meervoudig of complex trauma. Beide soorten kunnen veel grip hebben op jouw leven.
Meervoudig of complex trauma
Als je voor een langere periode of meerdere keren iets vervelends meemaakt, is er een kans dar je een meervoudig trauma ontwikkelt. Voorbeelden hiervan zijn terugkerende mishandeling, herhaald seksueel misbruik of gepest worden. Doordat je meerdere malen te maken had met dezelfde trigger, kunnen de klachten hoog oplopen bij een meervoudig of complex trauma. Hierbij komen vaak ook andere klachten voor, zoals een angststoornis, een negatief zelfbeeld of verslavingsproblemen. Het is mogelijk dat een meervoudig of complex trauma je karakter en ontwikkeling beïnvloedt, omdat het ‘dieper’ in je systeem is opgenomen.
De symptomen van een trauma
De symptomen van trauma ervaart iedereen anders. Over het algemeen denk je vaak terug aan de situatie en focus je je moeilijk op de realiteit. Ook merk je misschien trauma in je lichaam. Het stressniveau van je lichaam is verhoogd, waardoor je voortdurend alert bent. Dit gaat soms samen met een verhoogde hartslag en ademfrequentie. Je kunt je dus steeds opgejaagd voelen zonder dat daar een duidelijke reden voor is. Ook kunnen de emotionele klachten elk moment van de dag voorkomen.
Je kunt op verschillende momenten last krijgen van het trauma, zowel kort na de gebeurtenis, maar ook pas jaren later wanneer je dacht alles verwerkt te hebben. Door een trauma ontstaan ook andere problemen, zoals een depressie, angst en/of een laag zelfbeeld. Ook komen verslavingsproblemen voor. Hiervoor gebruik je verdovende middelen om je angst(en) te verminderen en te ontspannen. Misschien vermijd je ook wel bepaalde situaties en gedachten om met de stress en angst om te gaan.
Bij een trauma kunnen de volgende klachten voorkomen:
- flashbacks/nachtmerries
- concentratieproblemen
- angst/stress
- verdriet
- boosheid
- vermijdingsgedrag
- vermoeidheid
- hulpeloosheid
- prikkelbaarheid
- verhoogde bloeddruk/hartslag
- kans op depressie of verslavingsproblematiek
Hoe herken je trauma bij een kind?
Bij kinderen is het beter zichtbaar als zij getraumatiseerd zijn. Het meest voorkomende is dat kinderen zich terugtrekken of willen vluchten van mensen of lastige situaties. Of een kind is juist hyperactief. Dit gedrag kan lijken op bijvoorbeeld ADHD zonder dat er ADHD in het spel is.
Duidelijke signalen bij een kind zijn:
- angst
- huilen
- snel schrikken
- agressie
- teruggetrokken houding
- niet willen praten
- druk of onrustig gedrag
Hoe ga je om met een trauma?
Het lijkt misschien een goed idee om je trauma weg te stoppen, maar dat is het niet. Door er niet aan te denken hoef je er ook niet mee om te gaan. Hierdoor komen trauma gerelateerde klachten soms hard terug. Ook vertoon je soms vermijdingsgedrag, misschien zonder dat je het zelf doorhebt. Uiteindelijk zal het jouw herstel ten goede komen als je juist luistert naar je gevoel en daar iets mee doet. Zoek hulp als je dat nodig hebt.
Ook jouw omgeving kan een bron van steun zijn. Het zal erg helpen om open te vertellen over je klachten aan iemand die jij vertrouwt. Ken je iemand met een trauma? Het helpt als je er voor diegene bent. Op een veilige manier over het trauma praten helpt om het te verwerken.
Fases van traumaverwerking
Fase 1: stabilisatie en verwerking
Bij het opslaan van een gebeurtenis, kent jouw brein dit als ‘waardering’ toe. In eerste instantie is deze waardering gevaar. In deze eerste fase is het belangrijk dat deze ‘gevaar’ reactie afneemt en zo de emoties die daarbij komen kijken.
Door het ontladen van jouw emoties, verliezen de angstherinneringen hun emotionele lading en wordt de waardering waarschijnlijk neutraler. Doe dit op een manier die jij fijn vindt. Gooi alles eruit en praat vooral veel, zowel over de gebeurtenis als wat het met jou doet. Als je dit doet, is het mogelijk om de emoties los te koppelen van de gebeurtenis. Hoe heftiger de emotionele klachten, hoe langer dit kan duren.
Fase 2: integratie
De tweede fase heeft te maken met jouw geheugen. De emoties zijn minder geworden, maar de herinneringen zijn nog steeds aanwezig. Ondanks dat het misschien geen acute reacties meer bij jou oproept, is het wel mogelijk dat je op een vervelend manier terugkijkt op de gebeurtenis.
Hierbij is het belangrijk dat jouw emotiecentrum een nieuwe ‘waardering’ toekent aan de gebeurtenis. Nu de negatieve waardering deels weg is kan daar een positieve voor in de plaats komen. Doordat je nu geen heftige emoties meer ervaart, is het mogelijk om met een afstand naar de gebeurtenis te kijken. Hierbij kun je de niet helpende gedachten en gedrag vervangen door positieve inzichten over de gebeurtenis. Heb je iets geleerd van de situatie? Hoe voorkom je dit in de toekomst? Hoe ga je in het vervolg om met heftige situaties? Hierdoor zul je de gebeurtenis een plekje geven en je gedrag op een positieve manier aanpassen.
Bron: PsyNed